Son kullanıcı adı ile tabir ettiğimiz, başlangıç seviyesinde olan kullanıcılar çok fazla bilgi kirliliği ve kavram karmaşası içinde kaybolmakta. İnsanlar GNU/Linux’u bilgisayar korsanlarının veya yetkin kişilerin kullanabileceği bir işletim sistemi olarak görüyor. Ancak son yıllarda Masaüstü bazında yeni gelişmeler elde edildi, okuyan ve merak eden herkes benim fikrimce GNU/Linux dağıtımlarını kullanabilir. Bu yazıda yeni GNU/Linux kullanıcılarına tavsiyelerde bulunacağım. Eğer bu yazıyı yeni okuyorsanız, önceki yazımı da okumanızı tavsiye ederim.
GNU/Linux, ‘bedava’ bir Windows alternatifi değildir. GNU/Linux, Windows’tan farklı bir işletim sistemidir. Sistemi yakından kullanmaya başladığınız zaman, farklılıklar gözünüze çarpacaktır. Her işletim sisteminin bir öğrenme eğrisi vardır. Muhtemelen ilk bilgisayar ya da elektronik cihazlarla deneyiminiz de çok iyi değildi, neyse ki insan vücudu adapte olma yeteneğine sahip. Siz Linux’ta zaman geçirdikçe ve öğrenmeye gayretli oldukça işler çok iyi olacaktır.
Dünya’daki hiçbir şey kusursuz değildir. GNU/Linux’da da donanım sürücüleriniz desteklenmeyebilir, ya da kullanmak istediğiniz uygulamalar çalışmayabilir. Bazı donanım sürücüleri, üretici tarafından desteklenmiyor olabilir. Her ne kadar tersine mühendislik çalışmaları ile bu hususta iyileştirmeler yapılsa da, hala mükemmel değil. Örneğin çoğu GNU/Linux çalıştıran cihazda uyku fonksiyonu düzgün çalışmayabiliyor. Bunları anlamanın ve öğrenmenin en temiz yolu, ilgili Linux dağıtımını USB/CD/DVD’ye yazdırıp canlı ortamda denemektir. Bazı donanım hataları, önyükleyiciye ek parametreler vererek ya da kernel(çekirdek) sürümü güncellenerek çözülebilir. Bu tür işlemleri öğrenmek için internette detaylıca arama yapmanızı öneririm. İkinci olarak Windows’ta çalışan her program, GNU/Linux’da çalışmayabilir. Neyse ki, GNU/Linux’ta Windows uygulamaları için bir uyumluluk katmanı olan WINE yer alıyor. Fakat her program, WINE’da düzgün çalışmayabilir. Bunun için WINE’ın veritabanına bakabilirsiniz. Steam oyunları için de Proton dediğimiz ek br proje var. İlgili Steam oyunun nasıl çalıştığını öğrenmek için ProtonDB’ye göz atabilirsiniz.
Bazı güvenilmeyen kaynaklar, GNU/Linux’da hemen hemen her iş için Uçbirim kullanıldığını ve bunun oldukça zor olduğunu söylüyorlar. Aslında bu yargı pek de doğru değil. Son kullanıcı gözünden bakarsak, standart bir bilgisayar kullanıcısının Uçbirim’de yapması gereken hiçbir şey bulunmuyor. Ancak Uygulama Mağazası bulunmayan bazı dağıtımlarda, uygulamaları yüklemek, kaldırmak ve güncellemek için Uçbirim’i kullanmanız gerekebilir, bunun yanı sıra bazı uygulamalar komut satırı bazlı indirme yönergeleri de sunabilirler. Bunun için yardımcı bir kaynak sundum, göz atabilirsiniz.
GNU/Linux’ta Uçbirim oldukça değerlidir. Bunun bir sebebi de GNU/Linux’un UNIX türevi bir sistem olması ve çoğunluğunun özgür yazılım olmasıdır. Bazı görevleriniz için Uçbirim’i kullanmak, hayatınızı büyük ölçüde kolaylaştırabilir. Telegram kanalımızda da Uçbirim hakkında tüyolar veriyoruz.
Dağıtım Wiki’leri işletim sisteminizin kurulumu, bakımı ve kullanımı hata çözümleri ve daha bir çok konuda bilgi içermektedir. Bir problem ile karşılaştığınızda, mümkün olduğunca ilgili dağıtımın Wiki’sine göz atın. Çünkü bu kaynaklar birincil kaynaklardır, sık sık güncellenir ve kontrol edilirler. İnternet’te gördüğünüz bir blog yazısındaki içerik, eski ve kaldırılmış olabilir. Sisteminizde bir uygulama çalışmadığı zaman ise ilk önce o uygulamanın yardım merkezine ve belgelendirmesine başvurabilirsiniz.
Hemen hemen her sorunun çözümü Internet’de bulunuyor, ancak çoğu kullanıcı onları detaylı bir şekilde arama motoruna sormadığı için cevaba ulaşamıyor. Arama yaparken, genel ifadeler değil sorununuza yönelik spesifik ifadeler kullanın. Örneğin: “Linux’ta Mikrofon çalışmıyor”, yerine “Lenovo Ideapad 5 Ubuntu 22.04’te mikrofon çalışmıyor” sorgusunu aratabilirsiniz. Bir sorun yaşadığınız zaman o dağıtımın forumunda ve sosyal adreslerinde de konu oluşturup sorununuzun çözümünü onlardan isteyebilirsiniz. Türkiye’de Türkçe kaynaklar oldukça yetersiz olduğu için, Internet’de mümkün olduğunca İngilizce arama yapmanızı tavsiye ederim. Ne de olsa İngilizce dünya dili 🙂
GNU/Linux dağıtımlarının büyük bir çoğunluğu, Windows’taki gibi sistemi zorla güncellemeye zorlamaz. Sisteminizi yıllar boyunca güncellemeden de tutmak mümkündür. Ancak bunu yapmanız, kimse tarafından önerilmez. Güncellemelerin pek çoğu gizlilik ve güvenlik sorunlarını azaltmayı ve yaygın olan hataları çözmeyi amaçlar. Güncel olmayan bir sistem kullanmanız, sisteminiz açısından tehdit unsuru oluşturabilir. Yaygın bir donanım sorununuz varsa, sisteminizi güncellemek o sorunu da çözebilir.
Bu yazıda yeni GNU/Linux kullanıcılarına tavsiyeler verdim. Gönderiyi beğendiyseniz, yorum yazabilirsiniz ve arkadaşlarınızla paylaşabilirsiniz. Görüşmek üzere.